As pescadoras

Menotti, Nadia, As pescadoras, adapt. Xosé Ballesteros, Pontevedra: Kalandraka Editora, col. “MareMar”, 2017, [36 pp.], (ISBN: 978-84-84-64-283-1).

Breve descrición do formato e do contido. Este álbum de tapa dura de 22x22 cm conta coa mención do xurado do VII Premio Internacional de Álbum Ilustrado e tamén foi galardoado na XXXIII Mostra do Libro Infantil e Xuvenil de Madrid. É preciso sinalar que cuberta, lombo e contracuberta deben de ser vistos coma un todo. Na primeira observamos tres mulleres creadas por obxectos cotiás da vida do mar, recostadas e rodeadas de diversos elementos propiamente mariñeiros (peixes, cestas…). Entre todos eles destaca un cabo, recollido de xeito que conforma o título do libro, creando un vínculo indisoluble entre imaxe e texto. Completa esta cuberta o nome da ilustradora e a editorial. No que respecta ás gardas, repítense cunha única diferenza: o peixe protagonista está situado en distintos lugares dando a benvida e despedindo o lector. A ironía –representada por un peixe personificado con paraugas– é a protagonista dunha imaxe cálida que resulta ser unha aliteración para a vista. Todos estes elementos, xunto cos da portada, están a situar o lectorado, quen se verá sorprendido polo emprego de materias propios do mar para, a partires del, dar vida ás distintas escenas costumistas. 

A estrutura do libro é repetitiva: a parte esquerda está dedicada ao texto, acompañado de ferramentas mariñeiras; na dereita, desenvólvese en imaxes a historia que se está a narrar. Tan só tres páxinas carecen de textos e están centradas completamente na imaxe que, en calquera caso, é sumamente evocadora e permite xogar ás crianzas a descifrar as compoñentes que a conforman, alimentando así a súa imaxinación e creatividade. É preciso sinalar que as personaxes carecen de trazos faciais, pero coñecemos claramente a personalidade de cada unha grazas ás metáforas visuais.

A historia, unha adaptación dun conto tradicional hindú, céntrase no que lle acontece a tres pescadoras un día de treboada. Non lles queda outra opción que refuxiarse no fogar dunha florista, pero ás protagonistas algo lles incomoda... Como resolverán o problema? Todos estes feitos son relatados por un narrador heterodiexético, que só ao final lles cede a palabra ás pescadoras. Sobresae a selección léxica dun discurso textual que está ateigado de aliteracións, cun gran poder sinestésico para a evocación dos sentidos. 

Potencialidades da obra. A obra permite traballar un novo modelo de relación entre mulleres baseada na solidariedade, pero ademais serve para afondar nos traballos tradicionais e na artesanía. Dado que é unha adaptación dunha canción hindú, abre a aula a novas culturas, de igual xeito que permite traballar a resolución de problemas e os valores de cooperación ou o respecto. É interesante comentar que a técnica elixida pola ilustradora recorda a algunhas das empregadas na arte de vangarda, polo que esta cuestión tamén podería ser tratada na aula.

Etiquetas. Xénero, adaptación, estereotipos, solidariedade, profesións, artesanía, vida cotiá.

Autoría. Rosalía (Mar Barros Couto, Sara Garrido Fernández, Sara González Guede, Haizea Lemos Alonso).