Turín, Adela, A historia dos bonobos con lentes, ilust. Nella Bosnia, trad. G. Tolentino, Pontevedra: Kalandraka, 2013, [37 pp.], (ISBN: 978-84-8464-832-1).
Breve descrición do formato e do contido. Álbum literario incluído dentro da colección “Dalla parte delle bambine”, ideada por Adela Turín e Nella Bosnia entre 1975 e 1980, con máis de vinte títulos publicados, co obxectivo de denunciar a situación da muller e reivindicar unha revisión dos roles de xénero. O libro traduciuse a diferentes linguas, entre elas o galego, castelán, inglés, francés e sueco. Encadernado en cartoné, cun formato de 21,5 x 27cm, presenta unha cuberta na que aparecen catro bonobos machos ataviados cos lentes e as maletas que provocarán o conflito na historia. Ao igual que o resto da publicación, as ilustracións amosan formas suaves, cores cálidas e trazos sinxelos, dos que resultan ambientes e personaxes agradables cos que é doado empatizar. Na cuberta figuran ademais cunha tipoloxía destacada o título da obra, os nomes das autoras e o logo da editora. Na contracuberta recóllese unha breve información sobre Adela Turín e a colección á que pertence este libro “Dalla parte delle bambine”, xunto á imaxe de dous bonobos, un deles con lentes. Para as gardas, as autoras recorreron ás figuras xeométricas en cores tostadas que remiten aos estampados e imaxes tribais, situando o lectorado no contexto espacial no que se desenvolverá a historia.
Xa na portada, preséntase unha ilustración dun teatriño, presidido polo símbolo do feminino, que contén o título da obra. Para o teatriño olla un público composto por seis bonobos sentados nun banco. Esta imaxe simboliza que o conto que se vai narrar é en realidade un espectáculo de monicreques, unha metáfora que ten continuidade na última páxina, na que se ven eses mesmos personaxes abandonando o lugar tras a finalización da función. É, neste sentido, un elemento clave na narración, só presente no aspecto visual, xa que o texto non fai alusión en ningún momento a esta representación de monicreques. Non é posible identificar se eses espectadores son machos ou femias polo que se presupón que, no momento real da historia, a situación de desigualdade entre xéneros que se narra cos fantoches foi superada, cando menos, en parte.
En canto ao interior, as ilustracións permiten unha lectura complementaria, con imaxes figurativas e simbólicas. Empréganse elementos estereotipados para potenciar a denuncia (panos na cabeza para elas e lentes para eles). Realizadas coa técnica da acuarela, predominan as cores cálidas, os trazos simples e as formas redondeadas. Trátase de ilustracións dinámicas, nas que os protagonistas aparecen realizando accións o que lle confire movemento á obra. No referido á caracterización das personaxes cómpre destacar, como xa se apuntou, que a ilustradora empregou trazos limpos e formas suavizadas que transmiten tenrura e dozura. Son ademais chimpancés humanizados polo que, en conxunto, facilita que se empatice con eles. Xunto aos bonobos, desfilan polas páxinas outros animais da selva, como formigas, escaravellos, lorilentos ou pangoliños, que ademais de acentuar a riqueza visual contextualizan e ambientan a historia. Atendendo aos planos, alternan diferentes tipos. Sucédense así os planos xerais, empregados por exemplo para mostrar o reparto desigual das tarefas en función do xénero; os planos medios, para achegar o foco a determinados aspectos; e os primeiros planos, como sucede coa escena das lentes rachadas, co que se acentúa o seu dramatismo.
Este volume recolle unha historia pasada dos bonobos, unha comunidade que vivía na fraga e na que machos e femias tiñan status e roles moi desiguais. Eles viaxaban e progresaban, pero non aceptaban que elas tamén o fixesen. Elas debían ocuparse en exclusiva da comida e da crianza, ata que se cansaron do comportamento machista dos seus compañeiros e marcharon. A historia estrutúrase en dúas partes diferenciadas. Na primeira descríbese o papel de machos e femias e incídese na desigualdade e sometemento destas últimas. Na segunda, elas actúan e provocan un xiro dos acontecementos e nas súas vidas. O narrador heterodiexético conduce o lectorado por esta historia de corte estrutural clásico, que tamén se ve enriquecida polas intervencións dos bonobos. As únicas alteracións no texto prodúcense cando os bonobos machos falan en inglés, unha palabras que se repiten en varias ocasións a xeito de retrouso, e que se destacan cun corpo de letra maior.
Potencialidades educativas. Esta obra de Adela Turín e Nella Bosnia permite reflexionar co alumnado ao redor dos roles de xénero, o reparto das tarefas do fogar e a necesidade de reivindicar a igualdade de oportunidades para todas as persoas
Recursos de interese.
Vídeo:
Etiquetas. Xénero, estereotipos, roles, igualdade, tarefas do fogar.
Autoría. Rosalía (Mar Barros Couto, Sara Garrido Fernández, Sara González Guede, Haizea Lemos Alonso).
No hay comentarios:
Publicar un comentario