Turín, Adela, Arturo y Clementina, ilust. Nella Bosnia, Trad. Humpty Dumpty. Barcelona: Editorial Lumen, 1988, [36 pp.], (ISBN: 84-3569-6).
Breve descrición do formato e do contido. Álbum literario incluído dentro da colección “Dalla parte delle bambine”, ideada por Adela Turín e Nella Bosnia entre 1975 e 1980, con máis de vinte títulos publicados, co obxectivo de denunciar a situación da muller e reivindicar unha revisión dos roles de xénero. O libro traduciuse a diferentes linguas, entre elas o galego, castelán, inglés, francés e sueco. En galego apareceu nunha coidada edición das mans de Kalandraka, baixo o título de Artur e Clementina.
Na cuberta, de cartoné, aparecen representadas con ilustracións clásicas as dúas tartarugas protagonistas, unha mirando cara a outra, sobre un campo de herba e baixo un ceo de corazóns. O trazo é sinxelo, con predominio de formas redondeadas que transmiten tenrura, con cores cálidas e suaves. Aparece tamén na cuberta o título da obra, cun corpo de letra grande, os nomes da autora e ilustradora, considerablemente máis pequenos, e a editorial. A contracuberta non presenta texto algún. Como imaxe aparece a herba e o ceo de corazóns. As gardas, tamén se presentan ateigadas de corazóns, o que suxire á persoa lectora que se trata dunha historia na que o amor terá unha presenza destacada. Xa no interior, a portada inclúe o título da obra, cun texto oculto en parte por uns motivos florais, tamén de corte clásico. A palabra que aparece máis tapada é precisamente o nome de Clementina, como unha sorte de anticipo da invisibilización e anulación que sufrirá a tartaruga.
A composición das páxinas muda ao longo do libro, o que lle confire dinamismo ao álbum. Así, moitas ilustracións van a dobre páxina co texto inserido nela, outras ocupan toda unha páxina aglutinando texto no seu interior. Tamén as hai que responden máis ao concepto clásico de ilustración na parte superior e baixo ela, sobre fondo branco, está o texto. Cómpre destacar que as ilustracións interiores, ao igual que a da cuberta, teñen un trazo simple, con liña negra, figurativo, con especial predominio das formas redondeadas, nas que se empregan maioritariamente cores cálidas e suaves, propias da contorna natural na que se localiza a historia. Ademais das tartarugas, polas páxinas tamén desfilan animais como anátidos, avespas, ras, galiñas e plantas de diferentes hábitats. As autoras xogan con imaxes estereotipadas, que acentúan a denuncia. Mentres Clementina, presa dentro do fogar, aparece adornada con flores e colares, Arturo, o único dos dous que ten vida fóra, leva un reloxo. O libro finaliza cunha ilustración a dobre páxina dunha paisaxe natural captada desde o ceo que xera na persoa lectora a sensación de amplitude e liberdade, conectándoa coa emoción que se estima estea a experimentar Clementina.
Cómpre sinalar, que se trata dunha fábula que reivindica a revisión dos roles tradicionais e rexeita os estereotipos sexistas e a discriminación da muller. Nela Clementina, unha tartaruga aventureira e soñadora, ve truncados os seus desexos tras xuntarse con Arturo, quen, cada vez con maior frecuencia, menospreza as súas ideas e a humilla, ata que esta decide ser libre e marcha. O narrador, de carácter heterodiexético, presenta os protagonistas ao inicio, introduce o conflito e pecha a historia apelando ao lector. As súas intervencións non mostran variacións tipográficas respecto dos diálogos das tartarugas e as únicas alteracións no texto prodúcense cando Arturo lle berra a Clementina, que se reflicte co emprego das maiúsculas. A historia de estrutura clásica e personificación animal aséntase en esquemas lingüísticos, nos que hai profusión de adxectivación e paralelismos, e destaca o emprego de termos do campo semántico da natureza e dos obxectos da vida cotiá.
Potencialidades educativas. Esta obra recunca na revisión dos roles tradicionais de xénero e nos estereotipos e permite traballar ademais na aula o respecto cara ás demais persoas, as emocións, a asertividade e a autoestima.
Recursos asociados á obra.
Guía de lectura elaborada polo UCML (Centro de Estudios de Promoción de la Lectura y Literatura Infantil) e o Instituto de la Mujer de Castilla la Mancha:
Vídeo:
Etiquetas. Xénero, estereotipos, roles, igualdade.
Autoría. Rosalía (Mar Barros Couto, Sara Garrido Fernández, Sara González Guede, Haizea Lemos Alonso).
No hay comentarios:
Publicar un comentario